PHẾ CẦU
BS.Vũ
Trọng Dũng
Trưởng Phòng DS-TT&GDSK
TTYT
thành phố Thủ Đức
Phế cầu là một trong những nguyên nhân hàng đầu
gây nên các bệnh lý về đường hô hấp mà chủ yếu là ở trẻ nhỏ.
Phế cầu có khả năng lây lan nhanh và ảnh hưởng
đến sức khỏe cho nên việc phòng bệnh là thực sự cần thiết.
A. Phế cầu khuẩn là gì?
Phế cầu khuẩn (Streptococcus pneumoniae) là một
loại vi khuẩn thường khu trú trong các khoang mũi họng của người mà không gây
ra bệnh.
Khi có các vấn đề bất thường về sức khỏe như
suy giảm miễn dịch, người già, trẻ em hệ miễn dịch chưa hoàn thiện... sẽ tạo điều
kiện cho phế cầu phát triển gây nên bệnh.
Bệnh do phế cầu gây ra sẽ lây lan thông qua đường
hô hấp khi tiếp xúc, va chạm với người bị bệnh qua các hành động như hắt hơi,
ho, sử dụng chung đồ dùng cá nhân…
Một số bệnh
lý nghiêm trọng do phế cầu gây ra:
1. Viêm phổi:
Phế cầu khuẩn là một trong những nguyên nhân
chính gây nên bệnh viêm phổi ở trẻ em, người già trên 65 tuổi và người có hệ miễn
dịch bị suy yếu.
Bệnh viêm phổi có thể tiến triển nhanh và gây
nhiều biến chứng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
● Biểu hiện lâm sàng:
+ Sốt cao kèm
theo rét run hoặc giảm thân nhiệt ở người có hệ miễn dịch yếu.
+ Đau ngực
kèm theo khó thở.
+ Ho có đờm
hoặc máu.
2. Viêm màng não:
Viêm màng não do phế cầu là bệnh khó phát hiện
và để lại nhiều di chứng nặng nề.
Bệnh được biểu hiện với 2 triệu chứng chính là đau đầu và nôn ói nên dễ nhầm lẫn với các bệnh lý đường tiêu hóa khác.
● Biểu hiện lâm sàng:
+ Đau nhức đầu dữ dội
+ Nôn mửa
+ Sốt, ớn lạnh
+ Cứng cổ
+ Thở nhanh, nhạy cảm với ánh sáng
+ Tinh thần không tỉnh táo.
3. Viêm tai giữa:
Bệnh hay gặp ở trẻ nhỏ với tỉ lệ khá cao 80%.
Nguyên nhân chính là do các bệnh lý đường hô hấp
trên không được điều trị dứt điểm hoặc điều trị không đúng cách mà dẫn tới viêm
tai giữa.
● Biểu hiện lâm sàng:
+ Đối với trẻ nhỏ thường là các triệu chứng như
sốt cao, quấy khóc, bỏ bú và có phản xạ dụi tai, tiêu chảy,...
+ Đối với trẻ lớn và người lớn thường là kêu
đau vùng tai, sốt, gặp vấn đề về thính giác. Cáu gắt, buồn nôn và có dịch chảy
từ tai ra ngoài.
Ngoài các bệnh lý trên, phế cầu khuẩn còn gây ra các bệnh lý
viêm khác như:
Viêm xoang cấp tính, viêm kết mạc, viêm tủy
xương, viêm màng ngoài tim….
B. Dự phòng
nhiễm phế cầu khuẩn
Để phòng bệnh ngoài các biện pháp như: giữ ấm
cho trẻ khi thời tiết thay đổi, vệ sinh sạch sẽ vùng mũi họng, tăng cường sức đề
kháng (cho trẻ ăn đầy đủ dinh dưỡng, bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời,..)
thì việc tiêm vắc-xin phòng bệnh được coi là biện pháp tối ưu nhất.
Trẻ từ 6 tuần tuổi đến 5 tuổi được khuyến cáo
nên tiêm vắc-xin Synflorix để phòng các bệnh do Phế cầu khuẩn gây ra nhằm giảm
thiểu các tai biến cũng như giảm thiểu chi phí và việc sử dụng kháng sinh bừa
bãi.
Tuy nhiên vắc-xin Synflorix chỉ có tác dụng
phòng ngừa đối với 10 vi khuẩn có tuýp huyết thanh đã được chỉ ra trong thành
phần của vắc-xin như 1, 4, 5, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19F và 23F.
Chủ động phòng tránh bệnh do phế cầu là việc hết
sức cần thiết của cá nhân và cộng đồng.
C. Tầm quan
trọng của tiêm vắc-xin đúng lịch
Theo khuyến cáo của các chuyên gia y tế, cha mẹ nên đưa con
đi tiêm vắc xin đúng theo lịch tiêm chủng
phù hợp với lứa tuổi.
Việc trì hoãn lịch tiêm có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh đã
được loại trừ hoặc khiến các bệnh truyền nhiễm như cúm, sởi, thủy đậu,
viêm họng, viêm phổi...trở nên nặng hơn và khó điều trị hơn.
Việc tiêm vaccine đúng thời điểm và đúng lịch là rất quan trọng
và cần thiết để kịp thời phòng bệnh
Việc tiêm vaccine đúng thời điểm và đúng lịch là để không nhầm
lẫn với bệnh khác, không gây lo lắng cho gia đình và cộng đồng.
Trong vòng 5 năm đầu đời trẻ mới xây dựng được hệ miễn dịch
hoàn thiện vì vậy tiêm chủng đầy đủ là một cách tăng cường sức đề kháng hiệu quả
với trẻ.
Lưu ý khi đưa trẻ đi tiêm phòng cần tuân thủ đúng những khuyến
cáo của Bộ y tế như đeo khẩu trang đúng cách, rửa tay thường xuyên bằng dung dịch sát khuẩn.