Văn hóa đọc gắn liền với việc học tập, giải trí có mục đích lành mạnh và tích cực. Hành vi đọc sách trước hết vì mục đích phát triển cá nhân song khi trở thành phổ biến thì còn vì sự phát triển của toàn xã hội.
Văn hóa đọc không phải là một khái niệm trừu tượng. Nó chứa đựng nội hàm có ý nghĩa định tính và định lượng. Về định lượng, đó là hành vi đọc, thái độ đọc, mục đích đọc, hình thức đọc, không gian (môi trường) đọc và kỹ năng đọc. Các thành tố trong cấu trúc này thể hiện rõ nét mặt cơ học của văn hóa đọc. Về định tính, đó là giá trị xã hội và ý nghĩa lịch sử của văn hóa đọc. Giá trị xã hội của văn hóa đọc là sự hình thành văn hóa ứng xử của mỗi cá nhân trong quan hệ với gia đình và cộng đồng, là sự tác động, ảnh hưởng tích cực của việc đọc đến nhiều người, làm lan tỏa trong cộng đồng một thói quen đọc sách, từ đó tạo nên một thái độ sống tích cực, một lối sống nhân văn, hiện đại cho cả cộng đồng (một thế hệ hoặc nhiều thế hệ).
Phát triển văn hóa đọc là một nhiệm vụ lâu dài và cấp bách hiện nay đối với mỗi cộng đồng dân tộc và mỗi quốc gia. Tri thức của cá nhân hay cộng đồng được hình thành thông qua sự lựa chọn trong quá trình tiếp nhận, điều đó cũng có nghĩa là tích lũy tri thức luôn gắn với trải nghiệm thực tiễn của con người. Nói cách khác, thông qua việc đọc với các kỹ năng và phương pháp đặc thù, mỗi cá nhân hình thành cho mình một nền tảng tri thức nhằm giải quyết tốt nhất các vấn đề nảy sinh trong đời sống. Phát triển văn hóa đọc là hướng việc đọc sách trở thành một thói quen không thể thiếu, một nét đẹp văn hóa trong cuộc sống của cá nhân, gia đình, cộng đồng; là làm cho việc đọc sách trở thành một nhu cầu thiết yếu, trở thành nền nếp của gia phong, dòng tộc và ở phạm vi lớn hơn là trở thành chuẩn mực văn hóa quốc gia.